Okazuję się, że jak najbardziej! Od kolorowego Días de Los Muertos po ekwadorskie chlebki Guaguas de Pan. Razem ze Świętej Pamięci zapraszamy Was na małą wycieczkę po różnych miejscach na świecie, by opowiedzieć Wam, jak wygląda w nich celebracja święta zmarłych.

Zaczniemy od miejsca, które najbardziej nam wszystkim kojarzy się z hucznymi obchodami święta zmarłych, czyli Meksyku. Meksykańskie Días de Los Muertos jest świętem niezwykle kolorowym i powiedzielibyśmy nawet bardzo pozytywnym, mimo wszechobecnych czaszek i szkieletów. W niektórych rejonach Meksyku podzielone jest na dwie części. Pierwsza jego część odbywa się już 28 października i trwa do 31, a druga (podobnie jak u nas w kraju) od 1 do 2 listopada i to te dni są najbardziej powszechnym terminem Dias de Los Muertos.

Według tradycji zmarli w czasie trwania święta przychodzą na ziemię, właśnie od 28 października. Niektóre rejony Meksyku wierzą w to, że ten dzień to czas, w którym na ziemi możemy spotkać zmarłych, którzy odeszli z tego świata w tragicznych wypadkach. 29 października z kolei jest czasem pamięci dla zmarłych przez uduszenie lub utonięcie. 30 i 31 października jest za to zadedykowany dla zmarłych dzieci. W te dni Meksykanie przygotowują ofiary dla dusz dzieci, których nie zdążono ochrzcić przed ich odejściem lub dla tych zapomnianych, bez rodzin, które mogłyby zadbać o ich pamięć.

Obchody 1 i 2 listopada to czas dla wszystkich innych dusz, które odwiedzają swoich bliskich. Jest to bardzo rodzinny moment, który Meksykanie spędzają za dnia w zaciszu swojego domu, tworząc barwne ołtarze dla zmarłych przodków, lub w kościele pogrążeni w modlitwie. Wieczorami wybierają się wspólnie na cmentarze świętować bezpośrednio w towarzystwie zmarłych.

Co ciekawe znana na cały świat parada z okazji Días de los Muertos, jeszcze do niedawna nie była wcale tradycyjną częścią obchodów tego święta. Inspiracją do jej corocznej organizacji był film z 2015 roku „Spectre” o agencie 007, a dokładniej jego scena otwierająca. To w niej znany każdemu agent przedzierał się przez barwnie przebrany tłum i kolorowe platformy. Rząd Meksykański, krótko po premierze filmu zaczął obawiać się, że ludzie przyjeżdżający z całego świata na obchody święta zmarłych będą bardzo mocno zawiedzeni faktem, iż parada nie istnieje naprawdę. Doprowadziło to do decyzji, żeby ją faktycznie zorganizować. Tym samym przy pomocy ponad tysiąca ochotników i po roku przygotowań odbył się pierwszy 4-godzinny spektakl odtwarzający paradę z filmu. Odzew publiczności był na tyle pozytywny (przyszło na nią ponad 250 tysięcy osób!), że parada jest organizowana do dziś i stała się nierozłącznym elementem tego święta.

Co istotne, obchody Días de los Muertos zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Niematerialnego UNESCO w roku 2008.

Nepalskie Gai Jatra, nazywane też festiwalem krowy, to jedno z najpopularniejszych świąt w tym regionie. Najhuczniej świętowane w Kotlinie Katmandu przez Newarów. Wypada najczęściej między sierpniem a wrześniem, jego dokładna data ustalana jest według kalendarza Nepal Sambat. Najważniejszym symbolem tego święta jest krowa, która kojarzy się tam bezpośrednio z Lakszmi, czyli boginią szczęścia, bogactwa i piękna.

Rodziny, które danego roku straciły swojego bliskiego, według tradycji muszą przeprowadzić podczas porannej parady ulicami miasteczka krowę. Wierzy się, że to konkretne zwierzę pomaga zmarłemu dotrzeć do zaświatów. Obecnie rolę krów najczęściej odgrywają przebrane dzieci. Dzieci oprócz specjalnych odświętnych strojów noszą także nakrycia głowy z narysowanym zwierzęciem, oraz malują na swoich twarzach wąsy. Jest to bardzo ważna rola, którą dzieci odgrywają z dumą. Bardzo istotnym elementem roli krowy jest powlekanie swoich szat bezpośrednio po ziemi. Nepalczycy wierzą, że kiedy tkanina dotyka naszej planety, pozwala to duszom zmarłych w przejściu do zaświatów, „ulecieć” z Ziemi.

W ten dzień wieczorem w kompleksie pałacowym Hanuman Dhoka organizowane są również występy komediowe, które mają poprawić humor królowej i innym zgromadzonym żałobnikom.

Święto duchów, nazywane też świętem głodnych duchów to tradycyjne święto zmarłych chińskiego Buddyzmu i Taoizmu. Przypada ono na piętnasty dzień siódmego miesiąca syderycznego (czyli średniego czasu obiegu Księżyca wokół Ziemi). Ten miesiąc jest tam uznawany za Miesiąc Duchów. Jest to czas, w którym duchy na 29 lub 30 dni przybywają z zaświatów i odwiedzają żyjących. Według tradycji to właśnie wtedy bramy do zaświatów są najszerzej otwarte, umożliwiając duchom wędrówkę do świata żywych.

Obchody podobnie jak u nas w kraju odbywają się na cmentarzach lub w domach wśród najbliższych. Uroczystości święta duchów zawsze rozpoczynają się paradą, której zwieńczeniem jest zebranie się rodzin zmarłych pod zbiornikiem wodnym, na który wypuszcza się specjalne trzcinowe łódeczki z lampionami mającymi oświetlać drogę zagubionym duchom. Chińczycy wierzą, że im dalej taka łódka ze światełkiem popłynie, tym szczęśliwszy będzie dla nich kolejny rok.

Jeszcze jedną ważną częścią tego święta jest tworzenie ołtarzy dla zmarłych, na których ustawia się jedzenie, którym mogą posilić się głodne duchy. Ołtarze tworzy się w domach i świątyniach. Ale chyba najbardziej niezwykłym zwyczajem związanym z tym świętem jest palenie papierowych imitacji pieniędzy, ubrań, a nawet samochodów czy innych kosztowności. Dlaczego tak się robi? Ponieważ wierzy się, że zmarły nawet w zaświatach bywa głodny, zmarznięty lub smutny. Każda spalona podobizna ma być równoznaczna z tym co dostanie dany zmarły w zaświatach. Czy można więc w Chinach zostać miliarderem po śmierci? Jeszcze jak! Oczywiście pod warunkiem, że nasi bliscy spalą dla nas odpowiednik tej kwoty w papierowych podobiznach.

Podobne celebracje w tym czasie odbywają się również w innych częściach Azji.

W Ekwadorze święto zmarłych trwa przez dwa te same dni, co w Polsce. Pierwszy dzień celebracji przypada na 1 listopada i jest nazywany Dniem wszystkich dusz, za to drugim dniem świętowania jest 2 listopada określony (w dosłownym tłumaczeniu) Dniem Martwego. Te dni zarezerwowane są na odwiedzanie i sprzątanie grobów oraz wspominanie z rodziną zmarłych przodków przy suto zastawionym stole. Lądują na nim tradycyjne potrawy, z chlebkiem w kształcie dzidziusia na czele. Taki chlebek nosi nazwę Guaguas de Pan i jest słodki nie tylko z wyglądu! Tradycyjnie to słodkie pieczywo jest formowane w kształt dzieciątka zawiniętego w becik. Podaje się je wraz z fioletowym napojem kukurydziano-owocowym zwanym Colada Morada.

Według tradycji taki chlebek powinien być wypieczony w naszym domu, jednak rodziny, które nie mają czasu na pieczenie lub nie posiadają własnego piekarnika, kupują Guaguas de Pan od wielu sprzedawców na ulicach w pobliżu cmentarza podczas obchodów Dnia Martwego 2 listopada.

Niektóre ekwadorskie społeczności odwiedzają w ten dzień cmentarze, by ułożyć ulubione jedzenie zmarłych na ich grobach. Wierzą, że tego dnia żywi muszą dać pierwszeństwo w posileniu się zmarłym i mogą zacząć ucztować dopiero po nich. Kiedy wszyscy się już najedzą czas na wspólne rozmowy. Żyjący do komunikacji z martwymi używają kości. Każdy wyrzucony numer na ściankach kostki oznacza inną potrzebę lub zarzut do żywych. Można by było powiedzieć, że jest to taka uproszczona tabliczka Ouija.

Dzień ducha, martwego, zmarłych… Niezależnie od tego jak nazwiemy ten czas zadedykowany naszym zmarłym bliskim, chodzi w nim o to samo - o pamięć. Dziś w Polsce  Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny stał się dla nas przykrym obowiązkiem. To jakie znicze kupić, gdzie znaleźć najładniejsze chryzantemy czy jak zaplanować optymalną trasę po cmentarzu wywołuje u nas zawrót głowy. Trochę jak byśmy chcieli to święto jak najszybciej przebiec i przyklepać. Ale może w tym roku zróbmy inaczej? Odpuśćmy pogoń za rzeczami i spędźmy więcej czasu, z tymi którzy jeszcze są obecni w naszym życiu, wspominając tych, których brakuje nam najbardziej.

Cześć, tu Agnes Tołoczmańska. Witam Cię w mojej przestrzeni edukowania w temacie śmierci i oswajania z nią na łamach serwisu Świętej Pamięci. Jeśli pierwszy raz trafiasz na moje treści, to możemy się bliżej poznać na Instagramie lub Facebooku.