Wydarzenie rozpoczęło się niezwykłymi warsztatami YODO (You Only Die Once - w tłum. umierasz tylko raz) -  Zaplanuj swoją ostatnią drogę, poprowadzonymi przez Aleksandrę Kulińską z infuture.institute i Pracowni Inicjatyw Społecznych DYM. Organizatorka zaprosiła uczestników do zastanowienia się nad tym, jak wyobrażają sobie swój własny pogrzeb. Aby ułatwić im to zadanie Aleksandra, która na co dzień jest twórczynią strategii długoterminowych, postawiła przed nimi kilka pytań pomocniczych:

- Teza: Jak wyglądałby Twój idealny scenariusz pożegnania?
- Antyteza: Czy kontrolowanie życia powinno kończyć się wraz z ostatnim oddechem?
- Synteza: Jak znaleźć równowagę między odpowiedzialnością a wolnością, między planowaniem a akceptacją?

W codziennym biegu rzadko mamy przestrzeń do przemyślenia swoich planów pogrzebowych. Na Ultima Parada uczestnicy mieli okazję to zrobić i to w przemiłej atmosferze pod okiem ekspertki.Uczestnicy po zakończonych warsztatach wychodzili z uśmiechem na twarzy - można je więc uznać za pełen sukces! 

My o planowaniu pogrzebu za życia w zaciszu własnego domu pisaliśmy tutaj.

Na to pytanie próbowaliśmy odpowiedzieć w trakcie debaty Inkluzywność w umieraniu i praktykach pogrzebowych. Razem ze mną debatowały: Danuta Sowińska - suicydolożka, założycielka i prezeska fundacji DiversityPL oraz Łucja Lange – doktora socjologii, wykładowczyni akademicka, członkini Instytutu Dobrej Śmierci, gdzie prowadzi kręgi żałoby oraz ja - edukatorka w temacie śmierci. 

Rozpoczęłyśmy od roli kobiet w temacie śmierci i tego, jak współczesny świat nas od niej odsuwa.

Zwróciłyśmy uwagę na moc kobiecej czułości w obliczu ostatecznego i postanowiłyśmy się nadal nią dzielić w swoich codziennych działaniach, nawet mimo współcześnie niesprzyjających do tego warunkach. Kobiety w temacie śmierci nawet dzisiaj są dyskryminowane. Ta dyskryminacja bierze się z ogólnego przekonania, że kobiety są zbyt delikatne, by zajmować się tanatokosmetyką, tanatologią czy suicydologią. Są to przecież tematy przykre i ciężkie, a takie od stuleci były domeną mężczyzn. Prawda jest taka, że to bujda i z roku na rok coraz więcej kobiet pokazuje, że jako działaczki w temacie śmierci nie odstajemy od swoich kolegów po fachu. Nie jest to jednak wyścig i podczas debaty wielokrotnie podkreślałyśmy, że zależy nam na jak największej inkluzywności, by nie tracić czasu na niepotrzebne przepychanki. Do otwartości namawiałyśmy również samych słuchaczy. 

Podjęłyśmy także temat tabu śmierci. Zgodziłyśmy się, że warto je łamać, choćby poprzez proste rozmowy – czy to na Kręgach żałoby organizowanych przez Łucję, czy podczas moich Zzagrobowych spacerów.

Debata nie ominęła trudnych tematów (jakby ich było mało!). Szukałyśmy odpowiedzi na pytania: Czy śmierć to sprawa publiczna? A co jeśli jest to śmierć celebryty lub śmierć samobójcza młodej osoby? 

Swoją wiedzą podzieliła się z nami Danuta, która prewencją samobójstw zajmuje się na co dzień. Zwróciła nam uwagę na toksyczność mediów i polityków, zwłaszcza w sytuacji śmierci samobójczej lub gdy odchodzi osoba ze społeczności LGBT+. Podzieliła się również działaniami swojej fundacji DiversityPL, np. reportażem „Moje problemy nie są błahe”, o młodych osobach, które poradziły sobie z kryzysem zdrowia psychicznego. Obejrzycie go na stronie fundacji - serdecznie zachęcam.

Nasze społeczeństwo powoli oswaja się z faktem, że są różne oblicza żałoby i różne sposoby jej przeżywania. Dlaczego śmiało stwierdzam tezę, że dzieje się to powoli?

Tak, mnie też to bulwersuje. Społeczeństwo nie rozumie po prostu konstrukcji żałoby samej w sobie, a co dopiero gdy… mówimy o żałobie klimatycznej! 

Słowem wyjaśnienia nowego pojęcia: Żałoba klimatyczna to rodzaj emocjonalnej reakcji, którą ludzie mogą odczuwać w odpowiedzi na zmiany klimatyczne i ich skutki. Jest to poczucie straty, smutku lub żalu związane z degradacją środowiska, wymieraniem gatunków, utratą ekosystemów, a także świadomością przyszłych zagrożeń dla naszej planety i życia na niej. 

Domyślam się, że to nowe pojęcie, z którym musimy się oswoić. Jak to zrobić? Przede wszystkim zauważyć, że żałoba to konsekwencja straty, którą odczuwamy w każdym aspekcie swojego życia, nie tylko w kontekście śmierci.

Na koniec porozmawiałyśmy o tym jak umiera się w Polsce. W tej części rozmowy było o tym, dlaczego w naszym kraju są tak mocne restrykcje związane z chowaniem prochów, jak sprawić by pogrzeb był spersonalizowany oraz czy jest możliwość organizacji ceremonii świeckich i jak to zrobić. Tutaj miałam pole do popisu! Moją wiedzę i sposób, w jaki się nią dzielę, znacie między innymi ze Świętej Pamięci, tak więc moje odpowiedzi zostawię dla Was na okazję kolejnych moich artykułów na portalu.

Gdy wybiła 16:30, nadszedł czas na „Nie-żywą bibliotekę”, czyli odpowiednik żywej biblioteki, która w swojej oryginalnej formie jest przestrzenią do spotkań ludzi, którzy boją się rozmawiać na trudne tematy. By ten strach przełamać, spotykają się z ekspertami różnych dziedzin. Na Ultima Parada skupiliśmy się na temacie śmierci. Tutaj oprócz uczestniczek wcześniejszej debaty dołączyła do nas Agnieszka Paczkowska – psycholożka i psychoonkolożka, pracownica Hospicjum im. ks. E. Dutkiewicza w Gdańsku, współtwórczyni i koordynatorka programu FDO Tumbo Pomaga. 

Ta część wydarzenia była bardziej interaktywna, napędzana pytaniami od publiczności, które wcześniej zostały spisane na kartkach i wrzucone do eko-urny stworzonej przez firmę Dom dla duszy. W tym segmencie nie zabrakło tematów, które na co dzień są społecznie zaniedbywane, jak np. dyskryminacja dzieci w temacie śmierci, które zrozumienia muszą poszukiwać samodzielnie.

Opowiedziała nam również o swojej pracy w hospicjum i o tym, jak walczy ze stereotypem, że opieka hospicyjna równa się ze śmiercią pacjenta. Zapoznała nas z hasłem „Hospicjum to też życie”, który pozwolił nam zmienić perspektywę patrzenia na taki rodzaj opieki medycznej. Na koniec nieżywej biblioteki wróciliśmy do tematu kremacji, w kontekście zmiany społeczne i legislacyjnej, jaka musi nastąpić, by prochy mogły trafiać do rodzin. Był to moment zapoznania uczestników z relikwiarzami i pamiątkami żałobnymi z wykorzystaniem prochów kremacyjnych. Wielu z nich powiedziało, że chętnie skorzysta z takich produktów w przyszłości.

Ultimę Paradę zakończyliśmy spotkaniem autorskim z Adamem Witkowskim oraz jego partnerką Anią Witkowską. Odbyło się ono przy okazji premiery książki „Ostatnia wieczerza. Deathstyle’owa książka kulinarna”, którą stworzyli wspólnie z Maćkiem Salamonem z okazji 10-lecia zespołu Nagrobki. Dlaczego jubileuszowa książka, a nie płyta? Uznali, że wydanie książki kucharskiej nawiązującej do tematu śmierci będzie dużo ciekawsze dla twórców i odbiorców. Zwłaszcza jeżeli ta książka jest do tego wściekle różowa.

Podczas rozmowy z autorami mogliśmy się również dowiedzieć o genezie nazwy zespołu - nagrobki. Chodziło głównie o marketing, który w przypadku nagrobków jest wszechobecny w polskim krajobrazie. Polska aptekami, fryzjerami i wystawkami kamieniarskimi stoi! Od tego momentu hasło: Nagrobki Gdańsk nie oznaczało już tylko lokalnego kamieniarza, ale teraz też ogłoszenie koncertu. Co równie istotne, poruszanie tematu śmierci w twórczości artystycznej nie było dla Adama i Maćka nowością, więc nie chcieli z niego rezygnować, tworząc nowy projekt muzyczny. Nie spodziewali się jednak, że ten temat będzie ich głównym nurtem twórczym.

Mogliśmy się o tym przekonać 9 listopada w gdańskiej Kolonii na Ultima Parada. Wydarzenia takie jak to są niezwykle istotne dla oswojenia tematów umierania, żałoby i branży pogrzebowej. Cieszę się, że razem ze Świętej Pamięci mogłam w nim uczestniczyć. Chcę nam wszystkim życzyć jak najwięcej takich wydarzeń w przestrzeni publicznej. Do zobaczenia na kolejnej edycji tego wydarzenia! 

Relacja wideo z wydarzenia: https://fb.watch/waQ-H5pDrU/

Cześć, tu Agnes Tołoczmańska. Witam Cię w mojej przestrzeni edukowania w temacie śmierci i oswajania z nią na łamach serwisu Świętej Pamięci. Jeśli pierwszy raz trafiasz na moje treści, to możemy się bliżej poznać na Instagramie lub Facebooku.

Spodobał ci się nasz artykuł? Zachęcamy do wsparcia naszej działalności symboliczną wpłatą, dzięki której będziemy tworzyć więcej edukacyjnych treści. Dziękujemy! https://buycoffee.to/swietej-pamieci