Warto wiedzieć, że wszystkie kwestie dotyczące pogrzebu w obrządku katolickim są uregulowane przez Kodeks Prawa Kanonicznego. Według niego prawo do katolickiego pogrzebu przysługuje wszystkim ochrzczonym. Kapłan może jednak odmówić przeprowadzenia uroczystości – przede wszystkim w sytuacji, gdy zmarły dokonał apostazji, czyli wystąpienia z Kościoła Katolickiego, był heretykiem lub żył według zasad sprzecznych z naukami Kościoła. Zdarza się to jednak niezmiernie rzadko.

Aby zorganizować uroczystość pogrzebową, potrzebujesz odpisu aktu zgonu. Kiedy tylko go uzyskasz w urzędzie stanu cywilnego, skontaktuj się z parafią, aby ustalić termin, a także zakres oraz przebieg ceremonii pogrzebowej.

Przyjęło się, że mszę pogrzebową odprawia się w parafii, do której należała osoba zmarła. Można ją jednak zorganizować w dowolnym miejscu – potrzeba do tego jedynie zgody proboszcza rodzimej parafii.

Zadzwoń też do administracji cmentarza, aby wybrać miejsce pochówku. Jeżeli chcesz wiedzieć, jak załatwić formalności pogrzebowe, przeczytaj artykuł na blogu Świętej Pamięci poświęcony temu tematowi.

Pamiętaj, że koszt odprawienia mszy pogrzebowej może się różnić w zależności od parafii. Podobnie koszt wykupienia miejsca na cmentarzu. Dopytaj o to podczas rozmowy.

Katolicka ceremonia pogrzebowa składa się przeważnie z trzech etapów. Są nimi:

Wystawienie ciała najczęściej odbywa się w kaplicy w zakładzie pogrzebowym lub sali przedpogrzebowej, coraz rzadziej zaś w domu zmarłego. W zależności od tradycji bliscy czuwają przy osobie zmarłej albo już w przeddzień pogrzebu, albo bezpośrednio przed mszą żałobną. To czas na ostatnie, osobiste pożegnanie, a także rozmowy z najbliższymi. To również czas na modlitwę. Bliscy zmarłego często proszą kogoś bliskiego lub znajomego o poprowadzenie różańca (lub innej modlitwy, np. takiej, którą często odmawiał zmarły) w intencji jego duszy. Nie jest to jednak obowiązkowe.

Zazwyczaj tuż przed wyprowadzeniem w miejscu czuwania zjawia się również duchowny, który odmawia wraz z żałobnikami modlitwę przy zmarłym. Po jej zakończeniu osoby uczestniczące w pogrzebie taktownie opuszczają kaplicę, salę przedpogrzebową lub dom zmarłego, aby pozwolić najbliższej rodzinie go pożegnać i — w asyście przedstawiciela domu pogrzebowego — zamknąć trumnę.

Warto przy tym zaznaczyć, że udział w wyprowadzeniu zmarłego z kaplicy (bądź sali przedpogrzebowej czy domu) nie jest obligatoryjny. Wiele osób zjawia się na samej uroczystości w kościele, wcześniej zaś zmarłemu towarzyszą najbliżsi.

Następnie trumna jest przenoszona przez pracowników firmy pogrzebowej do karawanu lub niesiona bezpośrednio do kościoła — jeśli kaplicę i kościół dzieli niewielka odległość. W innym przypadku formowany jest kondukt żałobny, a trumna przewożona jest w karawanie. Tuż za trumną podąża kapłan, a za nim rodzina osoby zmarłej.

W kościele trumna z ciałem zmarłego zostanie ustawiona na podwyższeniu naprzeciwko ołtarza. Przy katafalku ustawia się kilka największych wieńców od najbliższej rodziny, z kolei reszta kwiatów, którą zabrano z kaplicy, zazwyczaj zostaje w aucie domu pogrzebowego. Przed rozpoczęciem ceremonii pogrzebowej ci żałobnicy, którzy nie byli obecni na czuwaniu czy wyprowadzeniu, składają swoje wiązanki przy trumnie.

Msza żałobna ma podobny przebieg, co standardowa msza święta, z tą jednak różnicą, że jest poświęcona osobie zmarłej. Jej tematyka odnosi się przede wszystkim do śmierci oraz życia wiecznego. Żałobnicy są zachęcani do pełnego uczestnictwa w mszy. Oznacza to przede wszystkim przystąpienie do spowiedzi oraz przyjęcie komunii świętej w intencji zmarłego.

Podczas mszy kapłan okadza trumnę kadzidłem i skrapia ją wodą święconą. Katolickie nabożeństwo żałobne kończy zaś kazanie wygłoszone przez duchownego. Stosunkowo nowym zwyczajem jest mowa pogrzebowa wygłaszana przez bliskich, w której można w ciepłych słowach wspomnieć i pożegnać zmarłego. Oczywiście jeśli chcielibyśmy wprowadzić taki element do uroczystości, powinniśmy to wcześniej uzgodnić z duchownym.

Po zakończeniu uroczystości następuje wyprowadzenie zmarłego z kościoła na miejsce wiecznego spoczynku. W tym momencie śpiewane są pieśni pogrzebowe – m.in. pieśń „Anielski orszak”, która zawiera w sobie prośbę o przyjęcie duszy do Królestwa Niebieskiego.

Na pewno zastanawiasz się, ile trwa msza pogrzebowa. Czas trwania uroczystości w kościele to zazwyczaj około 40 minut. Zależy to jednak od duchownego.

Dalsze kroki nieco różnią się od siebie w zależności od tego, czy zaplanowano tradycyjny pochówek, czy pogrzeb z urną

Po mszy pogrzebowej w kościele trumna wraz z ciałem zmarłego jest przewożona na cmentarz. Duchowny oraz żałobnicy zbierają się nad grobem i wspólnie odmawiają modlitwy za zmarłego o przyjęcie duszy. Na koniec trumna jest składana do grobu. Na zakończenie bliscy osoby zmarłej sypią na trumnę po garści ziemi.

To czas na złożenie kondolencji najbliższym zmarłego. Teraz możemy także ułożyć kwiaty oraz zapalić znicze przy nowo powstałym grobie. To też chwila, w której, w bardziej spontaniczny niż w kościele sposób, bliscy i dalsi znajomi mogą zabrać głos i powiedzieć kilka słów o zmarłym.

Zazwyczaj na zakończenie uroczystości rodzina zmarłego przypomina o stypie osobom, które otrzymały zaproszenie do uczestnictwa.

Jeśli jednak zamiast tradycyjnego pochówku zdecydowaliście się na pogrzeb z urną, to po mszy żałobnej ciało zostaje przetransportowane do krematorium, tu zostaje spopielone, a dopiero w dalszej kolejności ma miejsce pogrzeb. Warto bowiem wiedzieć, że według prawa kanonicznego msza święta musi być odprawiona nad ciałem zmarłego. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy ciało transportowane jest z zagranicy. W takim przypadku bliscy często decydują się na kremację i przewóz urny.

Pogrzeb z urną przebiega podobnie, co tradycyjny pochówek. Urnę można złożyć w grobie ziemnym, murowanym lub kolumbarium, czyli specjalnych katakumbach przeznaczonych do przechowywania urn z prochami.

Trzeba pamiętać, że uroczystość żałobna to ceremonia pełna zadumy. Zarówno czuwanie przy ciele zmarłego, jak i msza czy uroczystość na cmentarzu służą oddaniu czci i pożegnaniu zmarłego, zadumie oraz refleksji. Wskazane jest więc zachowanie ciszy – wszelkie rozmowy należy prowadzić szeptem, powstrzymywać się od śmiechu, wyciszyć telefon komórkowy itd.

Uroczystość pogrzebowa to także składanie kondolencji. W pierwszej kolejności upewnij się, czy bliscy zmarłego sobie tego życzą. Taką informację często można znaleźć na nekrologu lub klepsydrze. Kondolencje powinny być krótkie i zwięzłe. Nie należy zajmować rodzinie zmarłego zbyt wiele czasu, aby nie przysporzyć dodatkowego bólu.

Każdy uczestnik uroczystości żałobnej powinien ubrać się stosownie do okazji – schludnie i elegancko. Z zasady wybieramy ciemne, stonowane kolory, przede wszystkim czerń, ale także granat, brąz oraz szarość. Panowie zazwyczaj nakładają garnitur, panie – sukienki, najlepiej nie krótsze niż nad kolano oraz z odpowiednim, czyli niezbyt głębokim dekoltem.

Poza tym przyjęło się, że uczestnicy ceremonii przynoszą ze sobą kwiaty (chyba że rodzina zmarłego prosi, aby zamiast tego np. wesprzeć organizację charytatywną). Warto zwrócić uwagę na kolor oraz symbolikę kwiatów użytych w kompozycji.

Pogrzeb w obrządku katolickim to podniosła i piękna ceremonia. Modlitwy lub po prostu dobre myśli o zmarłym to najlepszy sposób na godne pożegnanie bliskiej osoby.