W pierwszej kolejności należy uzyskać kartę zgonu. Wystawia ją lekarz, który potwierdza zgon. Jeśli śmierć nastąpiła w szpitalu, wtedy karta zgonu jest wydawana w placówce przez personel medyczny. Jeśli w domu – należy niezwłocznie wezwać lekarza rodzinnego lub zadzwonić na pogotowie. Z kartą zgonu możesz rozpocząć organizację pogrzebu.

Lekarz stwierdził zgon? Formalności ciąg dalszy. Jeżeli masz już kartę zgonu, od razu zadzwoń do zakładu pogrzebowego i zleć transport ciała zmarłego do chłodni. Zacznij też poszukiwania firmy, której powierzysz organizację uroczystości żałobnej. Pamiętaj, że nie musisz decydować się na tę samą firmę, której powierzyłeś eksportację ciała.

Karta zgonu jest niezbędna także do wystawienia aktu zgonu. Kto wydaje akt zgonu? Musisz udać się do urzędu stanu cywilnego właściwego miejscu zgonu (a nie miejscu zamieszkania zmarłego). Masz na to trzy dni od daty śmierci (lub 24 godziny, jeżeli do śmierci doszło w wyniku choroby zakaźnej). Zgłoszenia mogą dokonać najbliżsi zmarłego (małżonek, dzieci, krewni), osoby mieszkające ze zmarłym, obecne przy śmierci, administrator budynku, w którym nastąpił zgon lub osoba upoważniona przez rodzinę (np. przedstawiciel zakładu pogrzebowego).

Aby uzyskać akt zgonu, potrzebne są:

Można też zgłosić wniosek o wystawienie aktu zgonu online. Potrzeba do tego profilu zaufanego lub e-dowodu z czytnikiem.

Teraz musisz zająć się organizacją pogrzebu, m.in. określić charakter uroczystości, ustalić datę i wybrać miejsce na cmentarzu itd. Przeczytaj, jak zorganizować pogrzeb krok po kroku oraz jak może Ci w tym pomóc dobry dom pogrzebowy.

Możliwe, że przysługuje Ci urlop okolicznościowy na pogrzeb. Masz prawo do:

Dzień wolny w takim przypadku nie pomniejsza puli Twojego urlopu wypoczynkowego.

Jeżeli zorganizowałeś i opłaciłeś koszty związane z pochówkiem, należy Ci się zasiłek pogrzebowy, czyli świadczenie wypłacane przez ZUS lub KRUS. O zasiłek pogrzebowy można wnioskować w przypadku, gdy zmarły:

Co istotne, wcale nie musisz być członkiem rodziny, aby dostać częściowy zwrot kosztów pogrzebu. Wystarczy, że przedstawisz odpowiednie dokumenty:

Na pewno zastanawiasz się, ile wynosi zasiłek pogrzebowy. To 4000 zł* w przypadku członka rodziny (właśnie dlatego wymagane są dokumenty poświadczające pokrewieństwo) lub kwota maksymalnie do 4000 zł, jeżeli za pochówek odpowiada osoba obca, dom opieki społecznej, gmina itd. Prawdopodobnie nie pokryje to wszystkich wydatków związanych z organizacją uroczystości pogrzebowej, jednak będzie stanowić spore finansowe wsparcie.

Nie musisz się spieszyć z formalnościami po pogrzebie – na złożenie wniosku o zasiłek pogrzebowy masz 12 miesięcy od daty śmierci bliskiej osoby.

Załatwiając formalności po pogrzebie, nie zapomnij sprawdzić, czy należy Ci się odprawa pośmiertna. Reguluje to Kodeks Pracy. Odprawę pośmiertną pracownika wypłaca pracodawca osoby zmarłej. Świadczenie należy się członkom rodziny zmarłego, m.in. małżonkowi oraz dzieciom. Jej wysokość zależy od stażu pracy. Jest to:

Warto zaznaczyć, że odprawę pośmiertną dzieli się po równo między wszystkie uprawnione osoby. Jeżeli przysługuje tylko jednej – w takiej sytuacji dostaje ona połowę wspomnianej kwoty wynagrodzenia.

Odprawa pośmiertna obowiązuje w przypadku, gdy zmarły pozostawał w stosunku pracy. Jeśli był emerytem, prawdopodobnie Tobie i Twojej rodzinie należy się tzw. renta rodzinna. Renta rodzinna może być przyznana, jeżeli osoba zmarła miała ustalone prawo do:

bądź pobierała:

Prawo do pobierania renty rodzinnej mają:

Okres, na jaki przyznawana jest renta, ustala się dla każdego z wymienionych przypadków indywidualnie. Przykładowo osoba, która skończyła 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów, ma prawo do renty do zakończenia roku akademickiego, wdowa lub wdowiec — przeważnie przez rok od śmierci współmałżonka, podobnie rodzice zmarłego dziecka.

W zależności od liczby osób uprawionych do jej pobierania renta rodzinna wynosi od 85 do 95% świadczeń, które przysługiwało zmarłemu. Comiesięczna kwota wsparcia nie może być jednak niższa niż najniższa renta rodzinna. Aktualne wskaźniki można znaleźć na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Do formalności po pogrzebie należy zaliczyć także kwestie spadkowe. W przypadku, gdy dziedziczysz spadek, możesz albo go przyjąć, albo odrzucić. Warto zaznaczyć, że spadek mogą stanowić także długi zmarłego, a nie tylko należące do niego nieruchomości i ruchomości czy zgromadzone oszczędności. Co istotne, w przypadku odrzucenia spadku należy to zrobić nie tylko w swoim imieniu, ale także w imieniu małoletnich dzieci, inaczej to one odziedziczą długi. Na decyzję masz 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o śmierci (czyli o tzw. tytule powołania). Orzeczenie dotyczące spadku, zarówno jego przyjęcia, jak i odrzucenia, składa się przed sądem lub notariuszem.

Jeśli przyjmujesz spadek, to kolejnym krokiem będzie jego zgłoszenie w Urzędzie Skarbowym. Obowiązek ten dotyczy także najbliższej rodziny zmarłego (czyli małżonka, dzieci, rodziców, dziadków, rodzeństwa, ojczyma i macochy) — według przepisów zostają zwolnieni z opodatkowania spadku bez względu na jego wartość, ale zgłoszenie do Urzędu Skarbowego musi zostać dokonane.

To kolejna formalność po pogrzebie, jakiej nie można przeoczyć. Aby zamknąć konto zmarłego, wystarczy Ci akt zgonu. Jeżeli jednak masz prawo i chcesz odblokować środki na koncie, musisz przedstawić poświadczenie dziedziczenia lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Aby zabezpieczyć siebie lub członków rodziny przed zablokowaniem dostępu do konta, warto pomyśleć o tym odpowiednio wcześnie. Dobrym rozwiązaniem jest upoważnienie bliskiej osoby, np. współmałżonka, do swojego konta bankowego — tak, aby mogła korzystać ze zgromadzonych na nim środków w sytuacji naszej śmierci. Podobnie w przypadku rodzica, babci, dziadka, szczególnie jeśli pozostają pod naszą opieką.

Podobnie w przypadku umowy z operatorem komórkowym – wymagany jest akt zgonu. Dokumentów poświadczających dziedziczenie potrzebujesz m.in. do przepisania licznika prądu, przeniesienia umowy na telefon stacjonarny, media itp.

Pogrzeb = formalności. Możliwe, że opisane wyżej wcale nie zamykają listy spraw, których musisz dopilnować po śmierci bliskiej Ci osoby. Dlatego najlepiej zająć się nimi jak najwcześniej — dzięki temu masz większe szanse, że w przyszłości nic Cię nie zaskoczy.

*Dane z 2024 roku.