Tym, czego potrzeba do organizacji pogrzebu, uzyskania zasiłku pogrzebowego czy renty, a także uporządkowania licznych spadkowo-finansowych formalności po śmierci jest akt zgonu. Akt zgonu to dokument wydawany w urzędzie stanu cywilnego (właściwym dla miejsca zgonu) na podstawie karty zgonu. Tą z kolei wypisuje lekarz potwierdzający śmierć.

Z aktem zgonu należy udać się m.in. do banku. Do listy formalności po śmierci bliskiej osoby należy bowiem dopisać sprawy bankowe, takie jak zamknięcie konta bankowego. Jednocześnie należy rozpocząć postępowanie spadkowe — bez tego nie uzyskamy np. informacji o kredytach i wysokości zadłużenia zmarłego.

Kiedy poinformujemy bank o śmierci właściciela rachunku, jego konto zostanie zablokowane, a wszelkie pełnomocnictwa wygasają. Dostępu do rachunku nie będą miały już osoby trzecie, które np. pomagały w opłacaniu faktur.

Sami dostęp do gotówki uzyskamy dopiero w momencie, kiedy przedstawimy w banku prawomocne postępowanie sądowe o nabyciu spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia. Po zweryfikowaniu dostarczonych dokumentów bank odblokuje środki. Następnie powinniśmy złożyć wniosek o likwidację konta po zmarłym.

Trzeba pamiętać, że w sytuacji, gdy bank zamyka konto bankowe, wygasają też wszelkie polecenia i zlecenia ustanowione przez właściciela tegoż konta. W związku z tym – jeśli z danego rachunku zmarły opłacał faktury, np. za prąd – należy upewnić się, czy nie powstały żadne należności.

Jeśli mieliśmy wspólne konto z osobą zmarłą, powinniśmy sprawdzić zasady panujące w danym banku. Zamknięcie konta bankowego po śmierci właściciela, nawet jeśli rachunek ma współwłaścicieli, to jedna z praktyk. Częściej jednak rachunek wspólny zmienia się w rachunek indywidualny. Zgromadzone środki zostaną albo w całości przekazane współwłaścicielowi, albo podzielone na dwie równe części — pół dostaje współwłaściciel, a druga połowa zostaje włączona do masy spadkowej po zmarłym.

Za życia na pewno warto złożyć tzw. dyspozycję na wypadek śmierci. Dzięki temu bank może wyłączyć część zgromadzonych na koncie środków z masy spadkowej i przekazać je wskazanej osobie lub osobom od razu po śmierci właściciela rachunku. Według przepisów upoważnić w ten sposób do konta można małżonka, rodzeństwo, wstępnych lub zstępnych. Maksymalna kwota dostępna w ramach dyspozycji wynosi zaś dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Po co jednak ustanawiać dyspozycję, skoro spadkobiercy dostaną dostęp do środków w momencie dziedziczenia? Dzięki temu nie trzeba czekać do zakończenia spraw spadkowych, aby odblokować środki. To zatem forma finansowego zabezpieczenia bliskich.

Niejednokrotnie zdarza się, że bliscy nie wiedzą o wszystkich kontach, jakie posiadał zmarły. Aby ustalić wszystkie konta po bliskich, warto skorzystać z centralnej informacji o rachunkach bankowych. Wystarczy, że osoba, która uzyskała tytuł prawny do spadku, złoży odpowiedni wniosek w dowolnym banku lub SKOK-u. Bank zweryfikuje podstawę prawną i skieruje zapytanie do wspomnianej bazy danych. Centralna informacja prześle zaś zapytanie do wszystkich banków i SKOK-ów, a następnie przekaże bankowi wnioskodawcy poszukiwane przez niego dane.

Jeśli zmarły miał podpisaną umowę ze sprzedawcą energii elektrycznej, trzeba pamiętać również o przepisaniu licznika prądu. Przeważnie wymagane jest przedstawienie skanu dokumentu potwierdzającego dziedziczenie, numer PESEL poprzedniego właściciela oraz dane licznika (jego numer oraz adres domu lub mieszkania), a także dane nowego odbiorcy prądu. Sprawę coraz częściej można załatwić przez internet – sprzedawcy energii tworzą dedykowane strony umożliwiające szybkie dopełnienie formalności.

Nie można zapomnieć także o rozwiązaniu umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Aby jednak tak się stało, bliscy zmarłego muszą najpierw poinformować o śmierci abonenta. Inaczej firma telekomunikacyjna nadal będzie wystawiać faktury za usługi – aż do dnia otrzymania stosownej informacji – za których uregulowanie będzie odpowiedzialny spadkobierca. Aby rozwiązać umowę, należy dostarczyć wniosek o rezygnację z usług z powodu śmierci wraz z odpisem aktu zgonu.

Oczywiście możemy też zdecydować się na przejęcie usługi po zmarłym. W takiej sytuacji do odpisu aktu zgonu dołączamy wniosek o wykonanie cesji umowy.

Jeżeli zmarły, po którym dziedziczymy, miał samochód, nie zapomnijmy o przerejestrowaniu pojazdu. Musimy w tym celu udać się do wydziału komunikacji w urzędzie miejskim właściwym dla miejsca zameldowania osoby zmarłej. Przygotujmy wniosek o rejestrację, dowód osobisty, dowód własności auta, dokumenty pojazdu oraz dokumenty poświadczające dziedziczenie.

Jeśli przyjęliśmy spadek i odziedziczyliśmy nieruchomość, musimy ujawnić prawo własności nieruchomości w księgach wieczystych. Spadkobierca lub notariusz wypełnia w takim przypadku stosowny formularz, dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Zasiłek pogrzebowy, który pomoże nam opłacić organizację pogrzebu, odprawa pośmiertna, renta rodzinna — to kolejne kwestie, których trzeba dopilnować. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule na Świętej Pamięci: „Formalności po śmierci bliskiej osoby – co musisz wiedzieć?”

Zakres formalności po śmierci może przytłoczyć. Równolegle do załatwiania spraw po zmarłym należy rozpocząć też postępowanie spadkowe. Inaczej nie uzyskamy pełnego wglądu do dokumentacji, np. bankowej, ani pełnych praw majątkowych — jeśli takie nam się należą.